کتاب سبک ها و مهارت های ارتباطی (بخش اول)

خلاصه ای از کتاب سبک ها و مهارت های ارتباطی دکتر نیما قربانی

بخش اول

ارتباط اثر بخش و کارآمد یکی از مولفه های لازم برای موفقیت فردی در همه ی ابعاد شغلی، اجتماعی، خانوادگی و شخصی است و از سویی ناتوانی در برقراری ارتباط سازنده یکی از مولفه های اساسی افراد مبتلا به اختلالات هیجانی و رفتاری است، از این رو پیشرفت در زمینه ی مهارت های ارتباطی بر موفقیت کلی در همه جنبه های زندگی آدمی بسیار اثر گذار است.

مهارت های ارتباطی مجموعه ای از رفتارهاست که کیفیت ارتباط شخص با شخص را مشخص می سازد که شامل مهارت های ارتباط بین شخصی در بعد اجتماعی و بیرونی با سایر افراد و ارتباط درون شخصی یا خودآگاهی که ارتباط با خودمان است.

رابطه ی انسانی رضایت بخش، رابطه ای است که در آن سه مولفه ی در هم تنیده ی صمیمیت، مراقبت و آزادی وجود دارد که به ترتیب: صمیمیت، اعتمادی است که درک کردن و درک شدن را فراهم می کند، در میان گذاشتن احساسات و افکار خصوصی را امکان پذیر می کند و فرد جرات ابراز افکار و احساسات عمیق خود را دارد؛ مراقبت، کمک به رشد و رضایت فرد مقابل است یعنی حساسیت نسبت به نیازها و تجربه های فرد مقابل که سبب اقدام جهت رشد او می گردد؛ آزادی یا خود پیروی، بیان کننده ی پذیرش فرد مقابل و اعمال حداقل کنترل است به طوری که فرد احساس آزادی عمل داشته باشد.

سبک های برقراری رابطه دارای چهار مولفه هستند که عبارتند از: صداقت، صراحت، احترام و مهارگری. قابل توجه است که صداقت و صراحت انعکاس عملی صمیمیت است و احترام و مهارگری تجلی آزادی در رابطه است. مراقبت نیز می تواند به صورت سالم یا ناسالم در هر سبکی ممکن است حضور داشته باشد یا نداشته باشد.

هنگام برقراری ارتباط بین شخصی ما سه مسیر یا سه زبان در اختیار داریم:

• زبان دیداری یعنی آن چه دیده می شود یا زبان بدن
• زبان گفتار یعنی آن چه گفته می شود
• زبان لحن یعنی آن طور که گفته می شود

آدمی معمولا به زبان گفتار توجه آگاهانه نشان می دهد و دو زبان دیگر به صورت خودکار و ناهشیار پردازش ذهنی می شود و فرد نسبت به آن ها تدبیری ندارد. حال به توضیح چهار مولفه حاکم بر ارتباطات بین شخصی می پردازیم، صداقت به میزان هماهنگی این سه زبان اطلاق می شود. رفتار و ارتباط صادقانه زمانی است که آن چه می گوییم (زبان گفتار) با عمل (زبان بدن) و نحوه ی بیان (زبان لحن) ما هماهنگی داشته باشد. صراحت یعنی آیا پیام های میان دو نفر روشن و مستقیم است؟ پیام مستقیم پیامی کاملا جزئی و عینی است که در آن تاکتیکی وجود ندارد برای نمونه مفهوم به در می گم دیوار بشنوه مصداق پیام غیرمستقیم است. پیام روشن پیامی است که شنونده زحمت زیادی برای درک منظور گوینده نمی کشد و پیام کاملا مشخص و قابل درک است. احترام به معنای ارزش گذاری، حفظ حریم شخصی و انسانی خود و فرد مقابل است. مفهوم احترام به آن چه در ارتباط نباید ظاهر شود مربوط است نه آن چه باید. مهارگری اشاره به میزان آزادی و اختیاری که ما به فرد مقابل در نحوه ی عمل می دهیم، دارد.

چهار سبک یا الگوی ارتباطی

قاطعیت: برقراری ارتباط صادقانه، مستقیم و روشن، توام با احترام متقابل و اصیل و خودپیروی متقابل  (برد-برد)

فردی زودجوش، اجتماعی، معاشرتی و نافذ است که اهل چشم پوشی کردن است، کم توقع است، لج بازی نمی کند.

پرخاشگری: برقراری ارتباط صادقانه، مستقیم و مبهم، بدون احترام متقابل و کنترل فرد مقابل (برد-باخت)

فردی اجتماعی و نافذ است که در ارتباطات اعتماد نمی کند، پرتوقع و لجباز است و با تندخویی به صورت تکانشی ارتباط برقرار می کند.

سلطه گری یا فریبکاری: برقراری ارتباط غیرصادقانه، غیرمستقیم و مبهم، توام با احترام ظاهری و کنترل فرد مقابل (برد-باخت)

فردی اجتماعی و نافذ است که در ارتباطات پرتوقع است و با تنش و خجالت ارتباط برقرار می کند و اعتماد به نفس ندارد.

سلطه پذیری: برقرای ارتباط غیرصادقانه، غیرمستقیم و مبهم، توام با احترام (گاهی ظاهری و گاهی اصیل) به فرد مقابل، و خود پیروی فرد مقابل (باخت-برد)

فردی دیرجوش و غیراجتماعی است که در ارتباطات اهل چشم پوشی کردن، همکاری و فروتنی است و با تنش و خجالت ارتباط برقرار می کند و آسیب پذیر است.