روان شناس سازمانی

در کار کردن هم اجبار، فشار و چالش وجود دارد هم از سوی دیگر شغل می تواند یک منبع و منشا رشد شخصی، خودشکوفایی و راهی برای رسیدن به استقلال همه جانبه و بلوغ اجتماعی باشد. این دو گانگی است که سبب می شود روان شناسی سازمانی بتواند با مداخلات لازم، به دنبال فراهم کردن شرایط رشد انسانی در حین فعالیت کاری باشد تا پیشرفت فنی و انسانی همزمان با هم جمع شوند.

روان شناسی در کار و سازمان ها روی اشخاص، فعالیت ها، رفتارها و بازنمایی های ذهنی افراد در رابطه با کار متمرکز است.

جایگاه سازمانی روان شناس هم می تواند کنار شاغلین سازمان باشد هم می توان بیرون از سازمان در کنار افراد جویای کار باشد (در این جا به جایگاه اول می پردازیم).

در محیط کار موضوع بسیار مهم برای روان شناس این است که افراد در محیط کار چه احساسی دارند. جو حاکم بر فضای سازمان چگونه است. روان شناس منابع انسانی با موضع بی طرف نسبت به دو قطب افراد و سازمان به برطرف کردن فاصله ی بین این دو قطب می پردازد یا به عبارت دیگر یکپارچه شدن افراد با سازمان را میسر می کند و با تحلیل وضعیت و بازگشایی مسائل رشد شخصی افراد و پیشروی به سمت اهداف سازمان را تسهیل می دهد.

در ادامه به طور موردی به موضوعاتی که در آن یک روان شناس می تواند در سازمان نقش موثری ایفا نماید می پردازیم:

• ورود کارکنان

انتخاب شغل فقط با استناد به نتایج تحصیلی کافی نیست و دقیقا به همین دلیل است که استخدام نیز با استناد به نتایج تحصیلی و اسم دانشگاه کافی نیست. ملاک صلاحیت ها تنها مدارک تحصیلی افراد نیست، بلکه به توان و قابلیت افراد برای حل مشکلات بستگی دارد. بررسی روان شناختی جهت استخدام نیروهای جدید امری بسیار مهم است که کمک می کند سازمان علاوه بر جذب نیروی به لحاظ فنی کارآمد، فردی را استخدام نماید که به لحاظ سلامت روان و سازگاری با فرهنگ سازمان مناسب باشد. برای نمونه یکی از مقولات مهم که یکی از مولفه های هوش هیجانی محسوب می شود، میزان انعطاف پذیری فرد است. انعطاف پذیری موضوعی است که می توان آن را از جنبه های مختلف چه در مرحله استخدام و چه در مورد کارکنان حاضر مورد بررسی قرار داد؛ مثلا انعطاف پذیری وابسته به غنی سازی وظایف که در آن موضوع دوری از یکنواختی و تکرار کار است، انعطاف پذیری که در مقابل خواسته ها و توقعات جدید سازمان پیش می آیند و نیاز به تطبیق بیشتر فرد با شرایط متغیر است که در برخی جایگاه های شغلی در مرحله استخدام باید مورد بررسی دقیق قرار گیرد.

• استقرار در سازمان

فرایند جامعه پذیری کارکنان یکی از موضوعاتی است که روان شناس منابع انسانی می تواند در آن نقش سازنده ای به عهده بگیرد و به عنوان یک فعالیت راهبردی به امکان رشد و پیشرفت سازمان با ورود همکاران جدید سرعت ببخشد. از سوی دیگر نیز با همراهی همکار تازه وارد از استرس شغلی روزهای آغازین او بکاهد.

• پیشرفت شغلی

روان شناس کار شرایط لازم برای بهتر کردن خط سیر شغلی را ایجاد می کند این مقوله بسیار گسترده می تواند شامل شناخت و به کارگیری توانمندی ها و فراهم کردن شرایط پیشرفت کارکنان، شناسایی موانع با گفتگو با افراد سازمان و پی بردن به انتظارات آن ها پی می برد، اهمیت به ابعاد انسانی در فرایند تحول و دگرگونی، برطرف کردن تعارض ها برای بهبود همکاری و …

• انگیزش کارکنان

از آن جا که در دنیای امروز موضوع انگیزه ریشه در نیازهای اساسی روان شناختی افراد دارد برای بهبود انگیزش کارکنان و تعهد و مشارکت آن ها به پشتوانه ی دانش روان شناسی می توان بسیار موثرتر اقدام کرد.

• آموزش شغلی و رشد توانمندی ها

روان شناس سازمان به عنوان عضوی از تیم منابع انسانی می تواند در این خصوص در چندین مورد مداخله نماید؛ شناسایی انتظارات و تحلیل تقاضاهای آموزشی کارکنان، ساماندهی دوره های آموزشی، طرح دوره های کارآموزی، ارزشیابی طرح آموزشی و پیگیری های لازم برای سنجش تاثیر آموزش

• ارزشیابی

برای افراد سازمان ارزشیابی می تواند حکم رقابت و مقایسه شدن با دیگران را داشته باشد بنابراین ممکن است با ایجاد نگرانی در افراد و واکنش های منفی از قبیل اختلال در جو کاری و روابط همکاری همراه شود. از این رو روان شناس کار با در نظر داشتن نکات این گونه در همه جوانب در درست به کارگیری ابزارهای اندازه گیری و آزمون ها کوشا باشد.

• مشاوره در سازمان

اقدام و مداخله جهت شناخت اشکالات و ارائه راه حل، در واقع منظور کمک به مدیریت روابط انسانی بوده تا به ساماندهی روابط کاری و انعکاس آن بر روی سازمان بیانجامد. آگاهی دادن به افراد در مورد سبک های رفتاری و نوع فعالیت شان در گروه ها و تیم های کاری که می تواند منجر به بهبود عمکرد شود.

• مشاوره شخصی

مهم است که روان شناس به عنوان یک متخصص و واجد صلاحیت مورد قبول افراد سازمان قرار گیرد تا به صورت شخصی هم به افراد مشاوره بدهد. در واقع او موارد تشخیص مشکلات را با کمک افراد انجام می دهد. با آگاهی دادن به افراد به آن ها کمک می کند که شناخت و تحیلی درستی از عناصر موجود به دست آورند و بتوانند اقدامات لازم جهت بر طرف کردن مشکلات خود را انجام دهند.